امروزه پزشکان از بوتاکس نه تنها برای اصلاح خطوط چهره، بلکه برای کنترل مشکلاتی که با فعالیت بیش از حد عضلات یا اعصاب مرتبط هستند، استفاده می‌کنند. برخی از این کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک شایانی کرده‌اند و در مواردی حتی جایگزینی برای روش‌های تهاجمی‌تر محسوب می‌شوند. تأثیر بوتاکس در این حوزه‌ها به حدی گسترده است که اکنون در درمان برخی بیماری‌های عصبی، دردهای مزمن و حتی مشکلات مربوط به عملکرد اندام‌های داخلی از آن بهره گرفته می‌شود.
کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس
بوتاکس در درمان میگرن
بوتاکس به عنوان یک روش مؤثر در درمان میگرن مزمن شناخته شده است و مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA) نیز قرار دارد. این روش معمولاً برای افرادی که در ماه بیش از ۱۵ روز دچار سردردهای میگرنی می‌شوند، توصیه می‌شود. بوتاکس با تزریق در نقاط خاصی از سر، پیشانی، گردن و شانه‌ها باعث کاهش تنش عضلانی و جلوگیری از ارسال سیگنال‌های درد به مغز می‌شود.
کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس در درمان میگرن از طریق مسدود کردن آزادسازی مواد شیمیایی مرتبط با درد در اعصاب انجام می‌گیرد. اثر درمانی بوتاکس معمولاً پس از دو هفته نمایان شده و می‌تواند تا سه ماه ماندگار باشد. بسیاری از بیماران پس از چندین دوره درمان، کاهش قابل توجهی در شدت و دفعات سردردهای خود تجربه می‌کنند.
درمان اسکارهای ناشی از جراحی یا سوختگی
بوتاکس در سال‌های اخیر به عنوان یک روش کمکی در درمان اسکارهای ناشی از جراحی یا سوختگی، جای جوش و… مورد توجه قرار گرفته است. تزریق این ماده در نواحی دارای اسکار، باعث کاهش کشش روی زخم و جلوگیری از ضخیم شدن یا سفت شدن جای زخم و جوانسازی پوست می‌شود. این موضوع به ویژه در جراحی‌های پلاستیک و زیبایی، برای جلوگیری از تشکیل اسکارهای برجسته و بهبود ظاهر زخم‌ها، کاربرد دارد. همچنین در بیمارانی که دچار سوختگی‌های شدید شده‌اند، بوتاکس می‌تواند به بهبود حرکت و انعطاف‌پذیری پوست کمک کند.
درمان بلفارواسپاسم(پرش و انقباض غیرارادی پلک)
بلفارواسپاسم یک اختلال عصبی است که باعث انقباض غیر ارادی و مداوم عضلات اطراف چشم می‌شود و در برخی موارد ممکن است دید بیمار را مختل کند. این مشکل اغلب در اثر بیماری‌های عصبی یا تحریک بیش از حد اعصاب چشم ایجاد می‌شود. بوتاکس با فلج موقت عضلاتی که مسئول این انقباضات هستند، موجب کاهش حرکات غیرارادی پلک و بهبود علائم بیمار می‌شود. اثر این تزریق معمولاً پس از چند روز ظاهر شده و بین ۳ تا ۴ ماه ماندگار است. بسیاری از بیماران پس از درمان با بوتاکس، کاهش چشمگیری در شدت و فرکانس انقباضات عضلانی خود تجربه می‌کنند.
درمان اختلالات مفصل فک
یکی دیگر از کاربردهای غیرزیبایی بوتاکس، درمان مشکلات مرتبط با مفصل گیجگاهی فکی و دردهای ناشی از آن است. برخی افراد به دلیل استرس، دندان قروچه یا مشکلات ساختاری فک، دچار دردهای مزمن در این ناحیه می‌شوند که می‌تواند به سردرد، درد گوش و اختلال در جویدن منجر شود. تزریق بوتاکس به عضلات فک باعث شل شدن عضلات بیش فعال و کاهش فشار روی مفصل فک می‌شود، که در نتیجه درد و علائم ناشی از آن کاهش می‌یابد. این درمان می‌تواند جایگزین مناسبی برای روش‌های تهاجمی‌تر مانند جراحی باشد و معمولاً اثرات آن بین ۳ تا ۶ ماه باقی می‌ماند. بسیاری از بیماران پس از دریافت این درمان، کاهش درد، بهبود حرکت فک و کاهش سایش دندان‌ها را تجربه می‌کنند.
درمان سر درد
یکی دیگر از کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس، کاهش شدت و دفعات سردردهای تنشی مزمن است. برخلاف میگرن، سردردهای تنشی ناشی از تنش عضلات گردن، شانه و جمجمه هستند که به دلایلی مانند استرس، وضعیت نامناسب بدن یا خستگی مفرط ایجاد می‌شوند. در بیمارانی که به درمان‌های دارویی یا روش‌های فیزیوتراپی پاسخ مناسبی نمی‌دهند، تزریق بوتاکس به عضلات خاص سر و گردن می‌تواند به کاهش سفتی عضلات و در نتیجه، تسکین درد کمک کند. این درمان به ویژه در افرادی که دچار سردرد مکرر ناشی از کار طولانی‌مدت با رایانه یا استرس شغلی هستند، کاربرد دارد و می‌تواند کیفیت خواب و عملکرد روزانه آن‌ها را بهبود بخشد.
تفاوت نحوه انجام بوتاکس زیبایی و غیر زیبایی
نحوه انجام بوتاکس زیبایی
درمان‌های انواع بوتاکس صورت به عنوان زیبایی عمدتاً با هدف کاهش چین و چروک‌های پوستی و جوانسازی چهره انجام می‌شوند. در این روش، پزشک نقاط خاصی از صورت مانند پیشانی، خط اخم، دور چشم(خطوط پنجه کلاغی) و اطراف لب را برای تزریق انتخاب می‌کند. مقدار بوتاکس تزریقی معمولاً کم است و در لایه‌های سطحی عضلات زیرپوستی انجام می‌شود تا فعالیت عضلات مسئول ایجاد چین‌وچروک را به‌طور موقت کاهش دهد. این تزریق‌ها با سرنگ‌های بسیار ظریف انجام می‌شوند و معمولاً نیاز به بی‌حسی موضعی ندارند.
نحوه انجام بوتاکس غیر زیبایی
همانطور که در کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس اشاره شد، این نوع بوتاکس در پردیس بسته به نوع بیماری و محل تزریق، روش‌های متفاوتی دارند. برخلاف بوتاکس زیبایی که در سطحی‌ترین لایه‌های عضلانی انجام می‌شود، بوتاکس درمانی ممکن است در عضلات عمیق‌تر، غدد(مانند غدد عرق)، یا حتی اندام‌هایی مانند مثانه تزریق شود. پزشک معمولاً با استفاده از راهنمایی‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، محل دقیق تزریق را مشخص می‌کند تا بوتاکس مستقیماً به عضلات یا اعصاب هدف وارد شود. مقدار بوتاکس در درمان‌های پزشکی معمولاً بیشتر از دوزهای زیبایی است و بسته به بیماری، ممکن است نیاز به تزریق در چندین نقطه مختلف بدن باشد.
سخن پایانی
کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس چیست؟ کاربردهای دیگر بوتاکس مانند میگرن مزمن، سردردهای تنشی، اسکارهای جراحی، و اختلالات عصبی مانند بلفارواسپاسم مؤثر است. همچنین در درمان دردهای مفصل فک و برخی مشکلات عضلانی و گوارشی کاربرد دارد و می‌تواند جایگزینی برای روش‌های تهاجمی باشد.
تفاوت کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس و محل، عمق و میزان تزریق است. بوتاکس زیبایی مانند بوتاکس برای لیفت ابرو در سطح پوست و با دوز کم برای کاهش چین و چروک استفاده می‌شود، درحالی‌که بوتاکس درمانی به عضلات عمیق‌تر، اعصاب یا غدد تزریق شده و گاهی با تصویربرداری هدایت می‌شود.